28 Aralık 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7491 numaralı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Kamu İhale Kanunu’na (“KİK”) ek 12. madde eklenmiş ve Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü (“DMO”) tarafından idareler adına yapılacak taşıt alımı, taşıt kiralama, akaryakıt alımı ile ilaç, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz alımları bakımından bir istisna getirilmiştir.
Devlet Malzeme Ofisi Alımlarına İlişkin Yeni İstisna
Mevcut İstisnalar
DMO tarafından idarelerin ihtiyaçları için yapılan alımlar bakımından KİK’te hâlihazırda bazı istisnalar bulunmaktaydı. Bu çerçevede, kamu kurumları tarafından DMO’dan yapılacak alımlar KİK’in Madde 3(e) düzenlemesi uyarınca KİK’ten istisnadır. KİK’in Madde 3(g) düzenlemesi uyarınca ise, DMO’nun, doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacağı, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli (her sene artışa tabi olarak) şu an itibariyle 66.224.498 Türk Lirasını aşmayan mal ve hizmet alımları da KİK’ten istisnadır. 2024 yılı için henüz güncel bedel belirlenmemiş olup Ocak ayının ilerleyen günlerinde yayımlanması beklenen Kamu İhale Tebliği ile bu bedelin 2023 yılı Aralık ayı Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi yıllık değişim oranında (%44,22) artırılması ve böylelikle 95.508.971 Türk Lirasına kadar olan mal veya hizmet alımlarının KİK’ten istisna olacağı düşünülmektedir.
Ek 12. Madde ile Düzenlenen İstisna
KİK’e eklenen ek 12. madde ise KİK’in Madde 3(g) düzenlemesinde belirtilen parasal limit uygulanmaksızın DMO’nun taşıt alımı, taşıt kiralama, akaryakıt alımı ile ilaç, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz alımlarını DMO tarafından belirlenen alım yöntemleri ile yapmasına imkan tanımaktadır. İlgili madde uyarınca, DMO’nun bu alımları parasal limite tabi olmaksızın saydamlığın, rekabetin, eşit muamelenin, güvenirliğin, gizliliğin, kamuoyu denetiminin, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasının ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması kaydıyla, bütün isteklilerin teklif verebildiği açık veya kapalı teklif usulü, isteklilere davet göndermek suretiyle açık veya kapalı teklif istenmesi yöntemiyle yapılan belli istekliler arasında ihale usulü veya davet edilen istekli ile fiyat müzakeresi yapılan pazarlık usulüne ilişkin satın alma yöntemleri ile yapabileceği düzenlenmiştir. DMO’ya bu alımlar için çerçeve anlaşmalar yapma yetkisi de verilmiştir.
Getirilen istisnanın en önemli sonucu, (ceza, ihalelerden yasaklama ve sonuç bildirimine ilişkin hükümler hariç olmak üzere) KİK’in DMO’nun ek 12. madde kapsamında yapacağı alımlara uygulanmayacak olmasıdır. Dolayısıyla, bu alımlar KİK uyarınca açılacak ve KİK kapsamında süreci düzenlenen kamu ihaleleri olmadan DMO’nun belirleyeceği alım yöntemleri kapsamında yapılabilecektir.
Sonuç
Ek 12. madde ile getirilen düzenleme, yeni bir düzenleme değildir. Daha önce KİK’in geçici 4. maddesi kapsamında da DMO’nun söz konusu alımlarında parasal limitin uygulanmayacağı düzenlenmişti. Ne var ki, Anayasa Mahkemesi’nin 18.05.2023 tarihli ve E.?2020/11, K. 2023/98 sayılı kararı (“AYM Kararı”) uyarınca geçici 4. maddenin ilgili kısmı iptal edilmişti ve ilgili kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı 12 Eylül 2023 tarihinden itibaren DMO tarafından yapılan taşıt alımı, taşıt kiralama, akaryakıt alımı ile ilaç, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz alımlarına da parasal limit uygulanmaya başlanmıştı. Dolayısıyla, getirilen yeni düzenleme ile AYM Kararı öncesindeki duruma bir dönüş yaşandığını belirtebiliriz.
Ek 12. madde uyarınca, DMO’nun uygulanacak satın alma yöntemleri, ilan ve davet süreleri ile kuralları, doküman hazırlanması, tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve alımların sonuçlandırılması dahil ihale süreci ve çerçeve anlaşmalara ilişkin iş ve işlemler ile ilgili esas ve usullerin belirlenmesi için Kamu İhale Kurumundan görüş alması ve yönetmelik çıkarması beklenmektedir. Mevcut DMO yönetmelikleri de bu şartları taşıdığı ve düzenlendiği için DMO’nun mevcut yönetmeliklerine istinaden parasal limit olmaksızın alımlarına devam edeceği öngörülmektedir. Nitekim, DMO resmi internet sitesinde yapılan 2 Ocak 2024 tarihli kamuoyu duyurusunda da sadece getirilen yeni istisnadan bahsedilmiş ve DMO tarafından KİK’in Madde 3(g) düzenlemesinde belirtilen parasal limitler kullanılmayarak taşıt alımı, taşıt kiralama, akaryakıt alımı ile ilaç, tıbbi malzeme ve tıbbi cihaz alımı yapılacağı belirtilmiştir.
Her ne kadar DMO’nun yakın zamanda yeni bir düzenleme yapmayacağını öngörsek de önümüzdeki günlerde DMO mevcut yönetmelik ve esas ve usullerde değişiklik yapabilir. Ayrıca KİK’e DMO alımları bakımından getirilen geniş kapsamlı istisnaya karşı Anayasa Mahkemesi nezdinde yeni bir iptal davası açılması söz konusu olabilir. DMO tarafından yapılan alımların hukukiliği DMO’ya ilgili malları tedarik eden firmalar bakımından kritik olup bu alımlarla ilgili gelişmelerin yakın şekilde takip edilmesi oldukça önemlidir.
-----
Şirketler, Birleşme ve Devralmalar
Dicle Doğan, Yalçın Umut Talay & Ece Ataseven