JP Morgan, 2022 yıl sonu için TÜFE beklentisini yüzde 49,5'ten yüzde 63,1'e çıkardı. 2023 yıl sonu için ise TÜFE tahminini de yüzde 19,0'dan yüzde 22,5'e yükseltti.TCMB’nin 22 Haziran’da yayınladığı katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 57,92 iken, bu anket döneminde yüzde 64,59 oldu. Ekonomistlerin beklentileri incelendiğinde ise kötümser senaryonun yıl sonunda %90 üzerinde bir resmi enflasyonun gerçekleşmesi yönünde, iyimser senaryoda ise %65'in altında bir enflasyon beklentisi söz konusu.
Enflasyon Görünümü
Enflasyon: Genel Görünüm
Grafik-1: TÜFE - ÜFE
Haziran ayında enflasyon, aylık %4,95 artışla yıllık %78,62’ye yükselerek 24 yılın en yüksek seviyesini gördü. Bu yüksek artışla enflasyonun hızlanmasında en önemli etken; elektrik, doğalgaz, benzin, motorin ürünlerine ay içerisinde yapılan kamu zamlarından geldi. İçki ve sigaradaki vergi artışı, gıda ürünleri şeker, çay ve süt zamları da eklendi. TCMB, 78,62 gelen TÜFE rakamından sonra yaptığı açıklamada; enflasyonda en büyük payın enerjiye ait olduğunu belirtti. Çekirdek enflasyonda bir mikyar geri çekilme olsa da gıda enflasyonu baskısının önümüzdeki aylarda artması bekleniyor.
Grafik-1'de görüldüğü gibi ÜFE - TÜFE farkı tarihi rekorunu kırdı. TÜFE ile aralarındaki oran 1,76 yani neredeyse resmi TÜFE'nin iki katı yurtiçi ÜFE söz konusu. Üretici fiyatlarının, tüketici fiyatlarının artışından bu denli ayrışması pek görülmüş bir şey değil. Nitekim Ekonomist Hakan Kara’nın düzenlediği Grafik-2’de görüldüğü gibi Haziran 2022 itibariyle İTO İstanbul TÜFE’si ile TÜİK TÜFE’si arasındaki ilişkinin bozulduğunu görüyoruz.
Grafik-2: İTO ve TÜİK Tüketici Enflasyonu
Grafik-3: Tarım-ÜFE ve Gıda Enflasyonu
TÜİK verilerine göre gıda fiyatlarında yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada gerilerken işlenmiş gıdada yükselmeye devam etmiştir. Hızla artan tarım üretici fiyatlarına rağmen gıda fiyatlarındaki artış yatay seyretmiştir. Tarımsal-ÜFE ve Gıda TÜFE arasındaki ilişkinin ise bu ay itibariyle kırılma eğilimi gösterdiği aşikar. Grafik-3’te görüldüğü gibi Mayıs'ta Tarımsal-ÜFE yaklaşık %155 açıklanmıştı. Tarımsal-ÜFE Haziran verisi yıllık %149 üretici enflasyonuna işaret ediyor. Önümüzdeki aylarda gerek işlenmiş gerek işlenmemiş gıdalarda ciddi bir enflasyon artışının devam etmesi bekleniyor.
Ancak gıda enflasyonu konusunda iyi bir haber de var. Grafik-4’te görüldüğü gibi küresel gıda fiyat endeksi (FFPI) Mayısta bir nebze geriledi. Diğer yandan son haftalarda küresel tahıl fiyatları, yem ve gübre fiyatlarında belirgin bir geri çekilme yaşansa da bunun kalıcı olup olmayacağı belli değil. Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM arasındaki tahıl ticareti görüşmeleri Dünya özellikle de Afrika ve Orta Doğu ülkelerinin gıda güvenliği açısından hayati bir süreci temsil ediyor. Eğer Ukrayna stok/hasat tahılı dış ticarete konu olabilirse gıda fiyatlarında önemli bir geri çekilmenin gerçekleşebileceği söyleniyor.
Grafik-4: Küresel Gıda Fiyat Endeksi (FFPI)
Enflasyonun Seyri
Bütün çabalara rağmen 5 Temmuz'da dolar kuru 17 seviyesine tekrar ulaştı. Bunun en büyük nedeninin JP Morgan’ının Türkiye enflasyon tahminini yükseltmesi olduğu düşünülüyor. JP Morgan, 2022 yıl sonu için TÜFE beklentisini yüzde 49,5'ten yüzde 63,1'e çıkardı. 2023 yıl sonu için ise TÜFE tahminini de yüzde 19,0'dan yüzde 22,5'e yükseltti.TCMB’nin 22 Haziran’da yayınladığı katılımcıların cari yıl sonu tüketici enflasyonu (TÜFE) beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 57,92 iken, bu anket döneminde yüzde 64,59 oldu. Ekonomistlerin beklentileri incelendiğinde ise kötümser senaryonun yıl sonunda %90 üzerinde bir resmi enflasyonun gerçekleşmesi yönünde, iyimser senaryoda ise %65'in altında bir enflasyon beklentisi söz konusu.